دایرکت دبیت (Direct Debit) یکی از راهکارهای پرداخت آنلاین در ایران است که در آن کاربران به کسب‌وکاری که می‌خواهند از سرویس یا محصول آن استفاده کنند، اجازه می‌دهند تا سقف مبلغی معین و در زمان مقرر، وجهی را مستقیم از حساب آن‌ها پرداخت کند.
دایرکت دبیت یا پرداخت مستقیم پس از بسط و توسعه مفهوم بانک‌داری باز و به اشتراک‌گذاری داده‌های بانکی افراد با سازمان‌ها و شرکت‌های ثالث (Third Party)، به یکی از روش‌های پرداخت پرکاربرد در جهان و در حال حاضر، ایران تبدیل شد.
در واقع این راهکار پرداخت به دلیل ساده‌سازی فرآیندهای مالی و کاهش نیاز به انجام تراکنش‌های دستی، برای بسیاری از صنایع بهینه است. در ادامه به بررسی برخی صنایعی که دایرکت دبیت توانسته در آن ردپای محکمی به جای بگذارد و به یکی از مهم‌ترین بازیگران آن تبدیل شود، اشاره می‌کنیم.
خدمات عمومی؛ پرداخت قبوض خدماتی، تلفن ثابت و همراه
مهم‌ترین نقشی که دایرکت دبیت در این حوزه ایفا می‌کند، پرداخت‌های خودکار و به‌موقع قبوض خدماتی مانند قبض آب، برق، گاز و قبوض تلفن ثابت و تلفن همراه است.
در واقع کاربران با استفاده از راهکار دایرکت دبیت (پرداخت مستقیم) می‌توانند انواع قبوض خود را بدون اینکه نیاز به انجام کارهای دستی و ورود مجدد اطلاعات کارت بانکی، باشد، پرداخت کنند.
این امکان در ایران، در حاضر توسط پرداخت مستقیم پیمان در اپلیکیشن آپ فعال است و کاربران می‌توانند با بستن قرارداد پرداخت مستقیم در این اپلیکیشن و سپس تنظیم‌کردن پرداخت خودکار قبوض در بخش «قبض‌های من»، از آن استفاده کنند. مطلب آموزش فعال‌سازی پرداخت مستقیم در اپلیکیشن آپ، می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
صنعت بیمه
پرداخت هزینه انواع بیمه، خرید و تمدید آن از جمله مواردی است که با دایرکت دبیت سازگاری لازم را دارد.
پلتفرم‌هایی که در حوزه ارائه انواع بیمه فعالیت می‌کنند، می‌توانند به ۲ صورت پرداخت آنی (خرید با یک کلیک) یا پرداخت دوره‌ای (برای بازپرداخت خودکار اقساط وام) این راهکار را پیادهسازی کنند؛ لازم به توضیح است که برخی از این پلتفرم‌ها، امکان خرید اقساطی بیمه را فراهم کرده‌اند که برای بازپرداخت خودکار اقساط می‌توان از دایرکت دبیت استفاده کرد.
از جمله وب‌سایت‌هایی که این امکان را برای کاربران خود فراهم کرده است می‌توان «ازکی» را مثال زد که در صورت خرید قسطی بیمه، بازپرداخت اقساط آن را با استفاده از دایرکت دبیت، به‌صورت خودکار انجام داد.
کسب‌وکارهای حق اشتراکی
دایرکت دبیت نقش کلیدی در ساده‌سازی پرداخت‌ها برای کسب‌وکارهای حق اشتراکی، به‌ویژه پلتفرم‌های VOD (پخش آنلاین فیلم و سریال) دارد. این روش به کاربران اجازه می‌دهد تا اشتراک خود را به‌صورت خودکار و بدون نیاز به انجام مداوم تراکنش‌های دستی تمدید کنند. پلتفرم‌های VOD در ایران، مانند فیلیمو، نماوا، فیلم‌نت و… از راهکار پرداخت دوره‌ای پیمان (Subscription Payment) با نام تمدید خودکار استفاده می‌کنند و از تجربه کاربری بهتر و افزایش وفاداری و نرخ ماندگاری مشتریان بهره می‌برند. پرداخت‌های خودکار نه تنها احتمال فراموشی کاربران را از بین می‌برد، بلکه به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که درآمد و جریان نقدینگی خود را در بازه‌های زمانی مختلف به‌طور دقیق پیش‌بینی کنند و هزینه‌های مرتبط با یادآوری پرداخت به مشتریان را کاهش دهند. با این رویکرد، پلتفرم‌های حق اشتراکی می‌توانند تمرکز بیشتری بر توسعه محتوا و ارتقای خدمات داشته باشند، در حالی که کاربران نیز از دسترسی بی‌وقفه به سرویس‌ها بهره‌مند می‌شوند.
پلتفرم‌های ارائه‌دهنده وام و اعتبار خرید
با فعال‌سازی این راهکار در پلتفرم‌های ارائه وام یا اعتبار خرید کالا (به عبارت دیگر لندتک‌ها)، کاربران می‌توانند اقساط وام‌های خود را در زمان مشخص، به‌صورت خودکار پرداخت کنند، بدون اینکه نگران احتمال فراموشی باشند. این ویژگی باعث می‌شود که جریمه‌های دیرکرد کاهش پیدا کند و رتبه اعتباری کاربران حفظ شود. از سوی دیگر، ارائه‌دهندگان وام نیز با استفاده از دایرکت دبیت می‌توانند پیش‌بینی دقیق‌تری از جریان نقدینگی خود داشته باشند و هزینه‌های مربوط به پیگیری اقساط معوقه را به حداقل برسانند. نمونه‌‌ای از این کاربرد را می‌توان در پلتفرم‌هایی مانند «ازکی‌وام» مشاهده کرد که با پیادهسازی راهکار پرداخت دوره‌ای پیمان (Subscription Payment) با نام پرداخت خودکار، تجربه کاربری را بهبود داده و کاربران می‌توانند با بستن قرارداد پرداخت مستقیم در پنل خود، اقساط خود را به‌صورت خودکار پرداخت کنند؛ برای اطلاعات بیشتر به مطلب آموزش فعال‌سازی پرداخت خودکار اقساط ازکی‌وام مراجعه کنید.
تاکسی‌های اینترنتی
در حوزه تاکسی‌های اینترنتی، دایرکت دبیت توانسته تجربه پرداخت کاربران را به‌طور قابل‌توجهی بهبود دهد. اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی ایرانی، اسنپ و تپسی، سرویس دایرکت دبیت را به کاربران خود ارائه می‌دهند. اسنپ این سرویس را به شیوه پرداخت آنی یا با یک کلیک پیادهسازی کرده و به کاربر اجازه می‌دهد، حین سفر و فقط با کلیک روی دکمه پرداخت مستقیم، هزینه را بلافاصله از حساب بانکی خود، پرداخت کند.
اما تپسی، با رویکردی متفاوت، سرویس دایرکت دبیت را صرفاً برای شارژ خودکار کیف پول کاربران ارائه می‌کند. بدین ترتیب کیف پول کاربر تپسی، به‌شرط رسیدن به کف مبلغ موجودی، به‌صورت خودکار از حساب بانکی او مجددا شارژ می‌شود.
این دو رویکرد نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری دایرکت دبیت در ارائه خدمات متناسب با نیازهای متفاوت کاربران است.
کارگزاری‌های بورسی
در حوزه کارگزاری‌های بازار سرمایه، دایرکت دبیت به‌عنوان یک راهکار نوین پرداخت، می‌تواند فرآیندهای مالی سرمایه‌گذاران را ساده‌تر کند. کارگزاری فارابی از طریق پلتفرم معاملاتی «فارابیکسو» و کارگزاری مفید در اپلیکیشن «مفید اپ»، این امکان را فراهم کرده‌اند که کاربران به‌صورت مستقیم و بدون نیاز به ورود مجدد اطلاعات کارت بانکی، حساب‌های معاملاتی خود را به‌صورت ریالی شارژ کنند. این قابلیت به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که در لحظه و بدون تاخیر، معاملات خود را انجام دهند و فرصت‌های بازار را از دست ندهند. استفاده از دایرکت دبیت در این حوزه همچنین به کارگزاری‌ها کمک می‌کند تا مدیریت جریان نقدینگی را بهبود داده و تجربه کاربری بهینه‌تری را برای معامله‌گران خود رقم بزنند.
فروشگاه‌های اپلیکیشن و بازی‌های موبایلی
دایرکت دبیت توانسته نقش موثری در ساده‌سازی پرداخت‌ها برای فروشگاه‌های اپلیکیشن و بازی‌های موبایلی ایفا کند. پلتفرم‌هایی مانند بازار و مایکت با ارائه این سرویس، خرید اپلیکیشن‌ها و بازی‌های غیررایگان و همچنین پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای را برای کاربران تسهیل کرده‌اند. بازار، سرویس پرداخت خودکار را مستقیماً برای خریدهای کاربران فعال کرده است، در حالی که مایکت این قابلیت را از طریق کیف پول آپ ارائه می‌دهد و تجربه‌ای بی‌دردسر در انجام تراکنش‌ها را فراهم می‌کند.
اپراتورهای تلفن همراه
در میان اپراتورهای تلفن همراه، ایرانسل، امکان شارژ خودکار کیف پول جیب‌جت را از طریق اپلیکیشن «ایرانسل من» فعال کرده است. این سرویس به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به انجام دستی پرداخت‌ها، موجودی کیف پول خود را به‌صورت خودکار شارژ کنند و از خدمات متنوع ایرانسل بدون نگرانی بابت اتمام اعتبار کیف پول بهره‌مند شوند.
جمع‌بندی
با وجود مزایای گسترده‌ای که دایرکت دبیت برای کاربران و سازمان‌ها به‌ویژه در سطح جهان تاکنون فراهم کرده است، هنوز از همه ظرفیت‌های این راهکار در ایران به‌طور کامل بهره‌برداری نشده است. با آگاهی‌بخشی و توسعه زیرساخت‌ها، می‌توان پیش‌بینی کرد که دایرکت دبیت در آینده نزدیک جایگاه محکم‌تری در نظام پرداخت ایران پیدا کرده و به ابزاری کلیدی برای ساده‌سازی تراکنش‌ها و بهبود جریان نقدینگی تبدیل شود.