در عصر دیجیتال، تجربه پرداخت یکی از مهم‌ترین بخش‌های تعامل بین مشتری و کسبوکار است. دیگر زمان آن گذشته که برای هر تراکنش نیاز به واردکردن اطلاعات کارت بانکی یا طی‌کردن مراحل پیچیده تأیید هویت باشد. اکنون با پیشرفت فناوری مالی (فین‌تک)، راهکارهای نوینی در حال شکل‌گیری هستند که هم امنیت بالا دارند، هم راحتی را به ارمغان می‌آورند. یکی از این راهکارهای نوآورانه در ایران، سامانه پرداخت حساب‌محور پل‌پی (PolPay) است؛ سامانه‌ای که با هدف تسهیل، ایمن‌سازی و تسریع پرداخت‌ها، از دل زیرساخت پرداخت لحظه‌ای «پل» بیرون آمده است.
پل پی چیست؟
پل‌پی یک درگاه پرداخت حسابی است که بدون نیاز به اطلاعات کارت بانکی، امکان انجام تراکنش‌های مختلف را بر پایه حساب بانکی برای کاربران فراهم می‌کند. این سامانه با بهره‌گیری از بستر سامانه پرداخت لحظه‌ای پل، خدمات پرداخت آنی، درخواست پرداخت، برداشت مستقیم و بازگشت وجه خرید را به شکلی امن، سریع و ساده ارائه می‌کند. این راهکار که توسط بانک مرکزی ایران توسعه داده شده، قرار است در آینده به‌صورت یکپارچه در اختیار عموم کاربران قرار گیرد.
به بیان ساده‌تر، پل‌پی راهکاری است برای انجام تراکنش‌های پرداخت به‌صورت آنلاین بدون نیاز به استفاده از کارت بانکی. در واقع تمام تراکنش‌ها در سامانه پل‌پی، از حساب بانکی کاربران انجام شده و سپس به حساب کسبوکار مورد نظر واریز می‌شود. تراکنش‌های پرداخت آنلاین شاپرکی، در حال حاضر مبتنی بر کارت بانکی بوده و کاربر برای احراز هویت و اجازه برداشت پول از حساب، ناچار به ورود اطلاعات کارت بانکی خود است.
مزایای کلیدی سامانه پل پی
پل‌پی با ارائه مجموعه‌ای از مزایا، به کسبوکارها کمک می‌کند تا فرآیندهای پرداخت خود را بهینه کنند و تجربه بهتری برای مشتریان ارائه دهند. برخی از مهم‌ترین مزایای این سامانه عبارت‌اند از:
- امنیت بالا با استفاده از امضای دیجیتال: در پل پی، هر تراکنش با استفاده از امضای دیجیتال انجام می‌شود.
- عدم نیاز به افشای اطلاعات کارت مشتری: هیچ اطلاعاتی از کارت بانکی مشتری افشا نمی‌شود و احتمال جعل یا سرقت اطلاعات به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
- انطباق با استانداردهای جهانی: تراکنش‌های انتقال وجه پل‌پی با استفاده از استانداردهای جهانی (مانند Pain.001 ،Pain.002 و Pain.007) پردازش می‌شوند.
- تجربه کاربری سریع و ساده: کاربر فقط شماره حساب خود را وارد می‌کند؛ نیازی به واردکردن رمز دوم، CVV2 یا اطلاعات کارت نیست. این روند ساده، سرعت پرداخت را بالا می‌برد و نرخ تکمیل خرید (Conversion Rate) را برای کسبوکارها افزایش می‌دهد.
- تسویه آنی: زیرساخت تسویه وجوه با پذیرندگان مبتنی بر حساب با استفاده از سامانه پل (پرداخت لحظه‌ای) انجام می‌شود.
- توسعه و پیاده‌سازی آسان سمت بانک‌ها: پل پی با برقراری یک سیستم یکپارچه، پیاده‌سازی سرویس را سمت بانک‌های مختلف ساده‌تر می‌کند.
- امکان ارائه خدمات متنوع توسط پذیرندگان: پل‌پی بستری را فراهم کرده که پذیرندگان بتوانند سرویس‌های متنوعی مثل اشتراک، خدمات اقساطی، پرداخت‌های دوره‌ای و… را روی پنل خود تعریف کنند.
انواع تراکنش‌ها در سامانه پل‌پی
سامانه پل‌پی ۴ سرویس کلیدی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد:
۱. خرید اینترنتی (Online Purchase)
امکان پرداخت امن از طریق شماره حساب و تایید دو مرحله‌ای بدون نیاز به ورود اطلاعات کارت بانکی
۲. درخواست پرداخت (Request to Pay)
پذیرنده (فروشنده) می‌تواند برای مشتریان خود لینک درخواست پرداخت ارسال کرده و با تایید مشتری، پرداخت به‌صورت آنی انجام شود
سرویس مناسب برای پرداخت‌های دوره‌ای و خودکار، مانند قبض‌ها یا اشتراک‌ها
۴. بازگشت وجه خرید (Refund)
فرآیند بازگشت وجه به‌صورت شفاف، پیگیری‌پذیر و بدون پیچیدگی برای مشتریان و فروشندگان
نحوه ثبت‌نام و استفاده از پل پی
طبق اعلام بانک مرکزی ایران، ثبت‌نام در سامانه پل‌پی در آینده و از طریق اینترنت‌بانک، موبایل‌بانک یا مراجعه حضوری به شعب بانک‌های متصل امکان‌پذیر خواهد بود. مشتری پس از ثبت‌نام اولیه، اطلاعات ورود به سامانه را از طریق پیامک دریافت کرده و می‌تواند از پنل کاربری خود استفاده کند. سپس هنگام خرید در فروشگاه‌ها و کسب‌و‌کارهای پذیرنده، گزینه درگاه پل‌پی را انتخاب کرده تا وجه مورد نظر از حساب مشتری کسر و به‌صورت آنی به حساب کسبوکار واریز شود.
مقایسه پل پی با درگاه‌های آنلاین سنتی (شاپرک)
عملکرد پل‌پی در نگاه نخست مانند پرداخت‌های آنلاین شاپرکی است؛ اما در عمل تفاوت‌های بنیادینی با آنها دارد. در جدول زیر نگاهی به تفاوت‌های این ۲ روش پرداخت باهم داریم:
نقش بازیگران در اکوسیستم پل پی
- بانک مرکزی: سیاست‌گذاری و نظارت کلان
- بانک‌های متعهد و ذی‌نفع: ثبت‌نام، احراز هویت، واریز و تسویه
- APSPها: اتصال فنی پذیرندگان، اعتبارسنجی، ارائه خدمات و پشتیبانی کاربران
- شاپرک: نهاد ناظر تراکنش‌ها و تسهیل اتصال ایمن
- کسبوکارها (Merchantها): استفاده از APIها و ارائه خدمات به مشتریان
- مشتریان: ارسال و تایید درخواست‌های پرداخت یا بازگشت وجه
نحوه عملکرد پل پی
۱. انتخاب درگاه پل‌پی توسط مشتری: مشتری در سایت فروشنده، پل‌پی را به‌عنوان روش پرداخت انتخاب می‌کند.
۲. شروع تراکنش: درخواست پرداخت از طریق سرویس Pain.001 به سیستم بانکی ارسال می‌شود.
۳. به‌روزرسانی وضعیت: با استفاده از Pain.002، وضعیت تراکنش (موفق یا ناموفق) به‌صورت آنی به فروشنده و مشتری اطلاع داده می‌شود.
۴. تکمیل تراکنش: پس از تأیید، وجوه به حساب فروشنده منتقل شده و تراکنش نهایی می‌شود.
نتیجه‌گیری
سامانه پل‌پی به‌عنوان نسل جدید راهکارهای پرداخت حساب‌محور، گامی مؤثر در راستای هوشمندسازی، ایمن‌سازی و تسهیل فرایندهای مالی کشور است. این سامانه توسط بانک مرکزی ایران توسعه داده شده اما هنوز به مرحله بهره‌برداری و قابل استفاده برای مشتریان و کسبوکارها نرسیده است.