در دنیای امروز که تراکنش‌های آنلاین به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و افراد از روش‌های متعددی برای پرداخت استفاده می‌کنند و ممکن است پرسش‌های زیادی درباره آن‌ها داشته باشند؛ پرداخت مستقیم (Direct Debit) از راهکارهای پرداخت نوینی است که به دلیل سابقه کمترش در ایران، بیشتر مورد سوال قرار می‌گیرد.
یکی از رایج‌ترین آن‌ها این است: «آیا استفاده از دایرکت دبیت هزینه دارد؟» که در ادامه به بررسی این پرسش می‌پردازیم.
دایرکت دبیت چیست و چگونه کار می‌کند؟
پیش از هر چیز، باید با مفهوم دایرکت دبیت (پرداخت مستقیم) آشنا شویم. دایرکت دبیت یا پرداخت مستقیم، راهکاری است که در آن کاربر نهایی به کسب‌وکار یا شرکت ارائه‌دهنده خدمات اجازه می‌دهد تا مبلغ مشخصی را یا به‌صورت آنی یا در زمان مشخص‌شده از حساب بانکی او پرداخت کند. این راهکار برای پرداخت‌های دوره‌ای مانند قبض‌ها، اشتراک‌ها یا اقساط و پرداخت‌های خرد روزانه مانند کرایه تاکسی اینترنتی و موارد مشابه، استفاده می‌شود. سادگی، سرعت و امنیت این روش باعث شده که هم کاربران و هم کسب‌وکارها به آن علاقه‌مند شوند. اما آیا این راحتی و سرعت هزینه‌ای برای کاربر نهایی دارد؟
کارمزد دایرکت دبیت از چه کسی دریافت می‌شود؟
در بیشتر کشورها، مدل درآمدی شرکت‌های ارائه‌دهنده سرویس دایرکت دبیت مبتنی بر دریافت کارمزد است؛ نکته مهم اینجاست که این کارمزد معمولاً نه از کاربر نهایی، بلکه از کسب‌وکاری که از این راهکار استفاده می‌کند، دریافت می‌شود.
به عبارت دیگر، وقتی شما به‌عنوان کاربر از دایرکت دبیت برای پرداخت استفاده می‌کنید، هزینه‌ای از شما کسر نمی‌شود؛ بلکه این کسب‌وکار است که برای پردازش تراکنش‌ها به ارائه‌دهنده سرویس کارمزد می‌پردازد.
با این حال، تعداد اندکی از کسب‌وکارها ممکن است بر اساس سیاست‌های داخلی خود، کارمزد ناچیزی را به کاربر منتقل کنند که این موضوع به استراتژی آن کسب‌وکار بستگی دارد؛ اما در حالت کلی، هدف اصلی این است که تجربه کاربری ساده و بدون هزینه اضافی باقی بماند.
کارمزد دایرکت دبیت در کشورهای مختلف
برای درک بهتر این موضوع، بیایید نگاهی به کارمزد دایرکت دبیت در مناطق مختلف جهان بیندازیم:
- ایالات متحده (ACH): در سیستم ACH که مشابه دایرکت دبیت است، کاربر هیچ کارمزدی پرداخت نمی‌کند. کسب‌وکارها برای هر تراکنش بین ۰.۱۵ تا ۰.۲۰ دلار کارمزد می‌پردازند و سقف مشخصی برای آن وجود ندارد.
- بریتانیا (Bacs): در این کشور هم کاربر نهایی هزینه‌ای نمی‌پردازد و کارمزد کسب‌وکارها بین ۰.۲۰ تا ۰.۴۰ پوند برای هر تراکنش است.
- منطقه یورو (SEPA): در منطقه یورو، کارمزد از کاربر دریافت نمی‌شود و کسب‌وکارها ٪۰.۸ از مبلغ هر تراکنش را با سقف حداکثر ۴ واحد ارزی پرداخت می‌کنند.
- بین‌المللی (Stripe): در سطح جهانی، Stripe برای هر تراکنش ٪۰.۸ کارمزد از کسب‌وکارها دریافت می‌کند، با سقف حداکثر ۵ دلار.
- بین‌المللی (GoCardless): این سرویس هم کارمزدی از کاربر نمی‌گیرد و کسب‌وکارها ٪۱ به‌علاوه ۰.۲۰ واحد ارزی با سقف ۴ واحد ارزی پرداخت می‌کنند.
- ایران (پیمان): در ایران نیز کاربر نهایی، کارمزدی نمی‌پردازد و کارمزد کسب‌وکارها متناسب با مدل درآمدی آن‌ها تعیین می‌شود، البته با سقف مشخص.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که هرچند ساختار کلی دایرکت دبیت در جهان مشابه است، اما جزئیات کارمزدها بر اساس منطقه و ارائه‌دهنده سرویس ممکن است متفاوت باشد.
چرا کارمزد دایرکت دبیت از کاربر نهایی دریافت نمی‌شود؟
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که چرا ارائه‌دهندگان دایرکت دبیت و کسب‌وکارها ترجیح می‌دهند کارمزد را خودشان تقبل کنند؟ پاسخ در سه دلیل اصلی نهفته است:
- وفاداری کاربران: وقتی کاربران مجبور به پرداخت هزینه اضافی نباشند، احتمال اینکه به استفاده از خدمات یک کسب‌وکار ادامه دهند بیشتر می‌شود؛ این موضوع به‌ویژه در رقابت شدید بازارهای امروزی اهمیت دارد.
- افزایش تراکنش‌ها: ارائه‌دهندگان سرویس دایرکت دبیت با حذف کارمزد از کاربران، حجم تراکنش‌ها را افزایش می‌دهند. هرچه تراکنش‌ها بیشتر شوند، درآمد آن‌ها از کارمزدهای دریافتی از کسب‌وکارها نیز بیشتر خواهد شد.
- رقابت‌پذیری: در دنیای فین‌تک، «رقابت» حرف اول را می‌زند. اگر یک ارائه‌دهنده، کارمزد را از کاربر نهایی دریافت کند، اما رقیبش این کار را نکند، کسب‌وکارها به سمت گزینه‌ای می‌روند که هزینه کمتری برای کاربرانشان داشته باشد.
این استراتژی به نفع هر سه طرف – کاربر، کسب‌وکار و ارائه‌دهنده سرویس – است و به همین دلیل دایرکت دبیت به یکی از روش‌های پرداخت رایج در جهان تبدیل شده است.
دایرکت دبیت در ایران؛ نگاهی به سرویس پیمان
«پیمان» نخستین و بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده راهکار پرداخت مستقیم (Direct Debit) در ایران با شعار «پرداخت، این‌بار لذت‌بخش»، فناوری دایرکت دبیت را به شکل بومی‌سازی‌شده در اختیار کسب‌وکارها قرار داده است تا با همکاری یک‌دیگر تجربه‌ای امن، راحت و سریع را به کاربران نهایی ارائه دهند. در حال حاضر، «پیمان» با سه راهکار پرداخت آنی، دوره‌ای و شارژ خودکار به بیش از ۱،۲۰۰،۰۰۰ کاربر فعال در اپلیکیشن‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین خدمات می‌دهد. در حال حاضر، تعداد کسب‌وکارهایی که به‌طور مستقیم از پیمان، خدمات می‌گیرند از ۱۰۰ مورد فراتر رفته است.
این سرویس، مانند نمونه‌های جهانی، کارمزدی از کاربر نهایی دریافت نمی‌کند و هزینه‌ها بر عهده کسب‌وکارهاست. کارمزد آن متناسب با مدل درآمدی هر کسب‌وکار و با سقف مشخص تعیین می‌شود. این انعطاف‌پذیری، کسب‌وکارهای ایرانی، از استارتاپ‌ها تا شرکت‌های بزرگ را به استفاده از دایرکت دبیت ترغیب کرده است.
مزایای دایرکت دبیت برای کاربران و کسب‌وکارها
برای کاربران، دایرکت دبیت به‌معنای راحتی و صرفه‌جویی در زمان است. دیگر نیازی به واردکردن اطلاعات پرداخت در هر بار نیست و همه چیز به‌صورت خودکار انجام می‌شود. برای کسب‌وکارها، این روش به کاهش احتمال پرداخت‌های ناموفق و افزایش نقدینگی کمک می‌کند. در واقع، دایرکت دبیت یک بازی برد-برد است که هم تجربه کاربری را بهبود می‌دهد و هم جریان درآمدی کسب‌وکارها را پایدار می‌کند.
جمع‌بندی
در پاسخ به سوال ابتدای مقاله باید گفت، کاربران نهایی معمولاً برای استفاده از دایرکت دبیت هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند. این کارمزدها اغلب بر عهده کسب‌وکارهاست و به شکلی طراحی شده‌اند که هم وفاداری کاربران را حفظ کنند و هم رقابت‌پذیری را در بازار افزایش دهند.
چه در ایران با ارا‌ئه‌دهندگانی مانند پیمان و چه در سطح جهانی با گزینه‌هایی مثل Stripe یا GoCardless، دایرکت دبیت به‌عنوان یک راهکار مالی کارآمد و کاربرپسند جایگاه خود را تثبیت کرده است.
اگر صاحب کسب‌وکار یا کاربری با رفتار آنلاین هستید، دایرکت دبیت می‌تواند انتخابی هوشمندانه باشد.
نظر شما چیست؟ تجربه‌تان از این راهکار پرداخت را با ما در میان بگذارید.