پیاده‌سازی روش‌های متنوع پرداخت، متناسب با مدل درآمدی کسب‌وکارها، انتخابی برد-برد محسوب می‌شود که از یک‌سو تجربه راحت و بدون دردسری از خرید آنلاین را برای کاربران رقم می‌زند و از سوی دیگر، مدیریت نقدینگی، صرفه‌جویی در زمان و هزینه و افزایش سوددهی خود کسب‌وکار را در پی دارد.
صنعت فینتک با وجود نرخ پایین‌تر تغییرات نسبت به سایر صنایع در کشور، تا به امروز روش‌های متنوعی از پرداخت آنلاین و غیرحضوری را طراحی و پیاده‌سازی کرده است که هر کدام نیازهای خاصی از جامعه را مورد هدف قرار می‌دهند. این راهکارها شامل موارد زیر است:
- درگاه‌های پرداخت بانکی (IPG)،
- پرداخت مستقیم (Direct Debit)،
- پرداخت‌یارها یا درگاه‌های واسط،
- اپلیکیشن‌های پرداخت،
- پرداخت‌های موبایلی USSD،
- پرداخت اعتباری،
- پرداخت غیرتماسی و…
اپلیکیشن‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین مختلفی، تراکنش‌های خرد و پرتکراری مانند خرید خوراک و پوشاک، هزینه حمل‌ونقل و… را که مردم به‌طور روزانه با آن‌ها سروکار دارند، پوشش می‌دهند و طبق آمار و ارقام گزارش اقتصادی شاپرک، درگاه‌های پرداخت اینترنتی و موبایلی، انتخاب اول مردم برای پرداخت این دسته از هزینه‌هاست.
در ادامه ببینیم آیا راه دیگری مانند پیاده‌سازی پرداخت مستقیم (Direct Debit) برای مدیریت این نوع از تراکنش‌ها وجود دارد؟
درگاه پرداخت بانکی (Internet Payment Gateway)
درگاه پرداخت بانکی به اختصار IPG، یک واسطه بین کسب‌وکار و بانک است که به مشتریان اجازه می‌دهد تا با استفاده از کارت‌های بانکی، پرداخت‌های خود را به‌صورت آنلاین انجام دهند؛ این درگاه‌ها، امکان پرداخت با کارت‌های بانکی مختلف را فراهم می‌کنند.
مزایای درگاه پرداخت IPG
- انعطاف‌پذیری بالا: امکان پیاده‌سازی درگاه پرداخت در همه کسب‌وکارها با هر مدل درآمدی و همه کارت‌های بانکی وجود دارد.
- اعتماد کاربران: با توجه به مرسوم‌بودن این روش و عادت‌کردن کاربران به آن، اعتماد لازم برای انواع پرداخت‌ها در آن وجود دارد و تغییر این رویه، نمی‌تواند به سادگی باشد.
معایب درگاه پرداخت اینترنتی
- زمان‌بربودن: به نسبت دایرکت دبیت (با راهکارهای آنی ۲ ثانیه‌ای و حتی خودکار آن که بدون کلیک انجام می‌شود) و با توجه به ورود مجدد اطلاعات و انتظار برای رمز دوم پویا، روش کمتر سریعی محسوب می‌شود.
- نیاز به ورود اطلاعات در هر تراکنش: مشتریان باید در هر بار پرداخت، اطلاعات کارت بانکی خود، CVV2 و رمز دوم را در درگاه پرداخت وارد کنند.
پرداخت مستقیم (Direct Debit)
دایرکت دبیت روشی است که به کسب‌کارها اجازه می‌دهد تا با دریافت مجوز از مشتری، به‌صورت مستقیم با ۳ راهکار مختلف آنی، دوره‌ای و شارژ خودکار، مبالغ مشخصی را از حساب بانکی وی پرداخت کنند. در دایرکت دبیت، یک‌بار مجوز فعال‌سازی و احراز هویت انجام شده و بنا به مدل پیاده‌سازی‌شده راهکار در کسب‌وکار مورد نظر، یا پرداخت به‌طور خودکار انجام شده یا نهایتاً با یک کلیک.
Instant payment یا همان پرداخت آنی، انتخاب مناسبی برای تراکنش‌های پرتکرار و خرد روزانه است؛ چرا که با یک‌بار صدور مجوز و تعیین شروط مد نظر، پرداخت‌ها به‌طور مستقیم از حساب بانکی کاربر به حساب کسب‌وکار واریز می‌شوند و نیازی به ورود مجدد اطلاعات کارت بانکی نیست.
در مدل‌های درآمدی که با تراکنش‌های تکرارشونده، متناوب و دوره‌ای سروکار دارند، مانند سرویس‌های پخش آنلاین فیلم و سریال (VOD)، قبوض عمومی و تلفن همراه، اقساط وام و بیمه، نیکوکاری و خیریه‌ها، سرمایه‌گذاری‌های خرد و… بهینه‌ترین راهکار دایرکت دبیت می‌تواند از نوع دوره‌ای (Subscription Payment) باشد که پیاده‌سازی آن هزینه یادآوری به مشتری را کاهش می‌دهد. هم‌چنین امکان فراموشی پرداخت توسط کاربر را از بین برده و نرخ ماندگاری مشتریان را نیز افزایش می‌دهد.
مدل Threshold payment یا شارژ خودکار، می‌تواند انتخاب درستی برای آن دسته از کسب‌وکارهایی باشد که می‌توانند شرط رسیدن به حداقل موجودی را در سرویس خود پیاده‌سازی کنند؛ مانند شارژ سیم‌کارت اعتباری، شارژ کیف پول و اعتبار حساب کاربری. در این روش، کاربر این مجوز را صادر می‌کند که در صورت رسیدن مبلغ شارژ سیم‌کارت یا اعتبار کیف پول و حساب کاربری به مبلغ مشخصی، دستور شارژ مجدد آن‌ها به بانک ارسال شود تا با کسری مواجه نشوند.
مزایای پرداخت مستقیم
- سهولت و اتوماسیون: حذف نیاز به ورود مجدد اطلاعات بانکی در هر تراکنش و انجام خودکار پرداخت‌ها.
- سرعت بالا: تجربه پرداخت آنی ۲ ثانیه‌ای و پرداخت خودکار بدون کلیک.
- کاهش هزینه‌ها: کاهش هزینه‌های پردازش تراکنش و بهبود جریان نقدینگی.
- افزایش وفاداری مشتری: تجربه کاربری بهتر و کاهش احتمال فراموشی پرداخت‌ها.
معایب پرداخت مستقیم
- انعطاف‌پذیری کمتر: در روش‌های پرداخت دوره‌ای و شارژ خودکار گاهی کاربر فقط مجوز را صادر می‌کند و کسب‌وکار است که شرایط قرارداد را تعیین می‌کند.
- نیاز به اعتماد مشتری: مشتری باید به کسب‌وکار و ارائه‌دهنده دایرکت دبیت، اعتماد کامل داشته باشد تا مجوز پرداخت را صادر کند.
کدام یک برای کسب‌وکار شما مناسب‌تر است؟
انتخاب بین درگاه پرداخت اینترنتی و پرداخت مستقیم به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع محصولات یا خدماتی که ارائه می‌دهید: اگر هزینه‌های محصولات یا خدمات کسب‌وکار شما، یکی از انواع خرد و پرتکرار روزانه، تکرارشونده و دوره‌ای، کیف پول و اعتبار حساب کاربری است، پرداخت مستقیم می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اما اگر محصولات یا خدماتی دارید که تعداد دفعات مراجعه کاربر به شما کمتر از ۱۰ بار در طول سال است یا نیازمند سقف بالایی برای تراکنش‌های روزانه مشتریان خود هستید، پیاده‌سازی درگاه پرداخت بانکی انتخاب معقولانه‌تری است.
- مشتریان هدف: اگر برای کاربران کسب‌وکار شما، سرعت، سهولت و خودکارسازی فرایندهای پرداخت، اولویت بالاتری است، پیاده‌سازی پرداخت مستقیم (Direct Debit) می‌تواند نقش مهمی در جذب و وفاداری آن‌ها داشته باشد. اما اگر مشتریان شما به دنبال انعطاف‌پذیری و تنوع در روش‌های پرداخت هستند، درگاه پرداخت بانکی انتخاب بهتری است.
- پرسونای مشتری: اگر پرسونای مشتری کسب‌وکار شما رفتاری سنتی از خود نشان می‌دهد، درگاه بانکی می‌تواند گزینه خوبی باشد. اما اگر این پرسونا، رفتار به‌روزتری دارد و نسبت به فناوری جدید، از خود علاقه نشان می‌دهد، پرداخت مستقیم (Direct Debit) می‌تواند انتخاب بهتری باشد.
- ماندگاری مشتری: اگر محصول یا خدمتی را ارائه می‌دهید که حفظ مشتری فعلی و تمدید خرید نسبت به جذب مشتری جدید اولویت دارد (مانند پلتفرم‌های حق اشتراک فیلم و سریال)، پیاده‌سازی راهکار پرداخت دوره‌ای دایرکت دبیت در کسب‌وکار، به سودآوری بیشتری منجر می‌شود.
- زیرساخت و ظرفیت فنی کسب‌وکاری: باید بررسی کنید که پیاده‌سازی سیستم‌های موجود در کسب‌وکار شما با کدام یک از این روش‌ها سازگاری بیشتری دارند و چه ظرفیتی از منابع مالی و انسانی را به خود اختصاص می‌دهند.
نتیجه‌گیری
هر دو روش درگاه پرداخت بانکی و پرداخت مستقیم مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بهترین گزینه به نیازهای خاص کسب‌وکار شما بستگی دارد. برای مثال فعال‌سازی پرداخت مستقیم (Direct Debit) نیاز به احراز هویت از سوی کاربران با هدف حفظ امنیت اطلاعات آن‌ها دارد؛ در حالی‌که استفاده از درگاه پرداخت اینترنتی، احراز هویت ندارد و با واردکردن اطلاعات کارت بانکی انجام می‌شود.
در برخی موارد، ممکن است ترکیب این دو روش پرداخت، بهترین نتیجه را برای شما به همراه داشته باشد. برای مثال، می‌توانید برای پرداخت‌های دوره‌ای از دایرکت دبیت و برای دیگر پرداخت‌ها از درگاه بانکی (IPG) استفاده کنید.
توصیه می‌شود قبل از انتخاب هر یک از این روش‌ها، با یک متخصص در حوزه فینتک و پرداخت مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای کسب‌وکار خود انتخاب کنید.